Geeta Chapter- 10 /श्रीमद्भगवद्गीता दशमोऽध्यायः

श्रीभगवानुवाच

भूय एव महाबाहो शृणु में परमं वचः।

 यत्तेऽहं प्रीयमाणाय वक्ष्यामि हितकाम्यया। १ ।

न मे विदुः सुरगणाः प्रभवं न महर्षयः।

अहमादिर्हि देवानां महर्षीणां च सर्वशः। २ ।

यो मामजमनादिं च वेत्ति लोकमहेश्वरम्।

 असम्मूढः स मर्त्येषु सर्वपापैः प्रमुच्यते। ३ ।

 बुद्धिर्ज्ञानमसम्मोहः क्षमा सत्यं दमः शमः।

 सुखं दुःखं भवोऽभावो भयं चाभयमेव च। ४ ।

अहिंसा समता तुष्टिस्तपो दानं यशोऽयशः।

 भवन्ति भावा भूतानां मत्त एव पृथग्विधाः। ५ ।

महर्षयः सप्त पूर्व चत्वारो मनवस्तथा।

 मद्भावा मानसा जाता येषां लोक इमाः प्रजाः। ६ ।

एतां विभूतिं योगं च मम यो वेत्ति तत्त्वतः ।

 सोऽविकम्पेन योगेन युज्यते नात्र संशयः। ७।

 अहं सर्वस्य प्रभवो मत्तः सर्वं प्रवर्तते।

 इति मत्वा भजन्ते मां बुधा भावसमन्विताः। ८ ।

 मच्चित्ता मद्गतप्राणा: बोधयन्तः परस्परम्।

 कथयन्तश्च मां नित्यं तुष्यन्ति च रमन्ति च। ९।

 तेषां सततयुक्तानां भजतां प्रीतिपूर्वकम्।

 ददामि बुद्धियोगं तं येन मामुपयान्ति ते । १०।

तेषामेवानुकम्पार्थमहमज्ञानजं तमः ।

नाशयाम्यात्मभावस्थो ज्ञानदीपेन भास्वता। ११।

           अर्जुन उवाच

परं ब्रह्म परं धाम पवित्रं परमं भवान्।

पुरुषं शाश्वतं दिव्यमादिदेवमजं विभुम् । १२।

आहुस्त्वामृषयः सर्वे देवर्षिर्नारदस्तथा ।

 असितो देवलो व्यासः स्वयं चैव ब्रवीषि मे। १३।

सर्वमेतद्दृतं मन्ये यन्मां वदसि केशव।

 न हि ते भगवन्व्यक्तिं विदुर्देवा न दानवाः । १४।

स्वयमेवात्मनात्मानं वेत्थ त्वं पुरुषोत्तम ।

 भूतभावन भूतेश देवदेव जगत्पते। १५ ।

वक्तुमर्हस्यशेषेण दिव्या ह्यात्मविभूतयः ।

याभिर्विभूतिभिर्लोकानिमांस्त्वं व्याप्य तिष्ठसि । १६ ।

कथं विद्यामहं योगिस्त्वां सदा परिचिन्तयन्।

केषु केषु च भावेषु चिन्त्योऽसि भगवन्मया। १७।

विस्तरेणात्मनो योगं विभूतिं च जनार्दन।

 भूयः कथय तृप्तिर्हि श्रण्वतो नास्ति मेऽमृतम्। १८।

         श्रीभगवानुवाच

हन्त ते कथयिष्यामि दिव्या ह्यात्मविभूतयः ।

 प्राधान्यतः कुरुश्रेष्ठ नास्त्यन्तो विस्तरस्य मे। १९।

अहमात्मा गुडाकेश सर्वभूताशयस्थितः।

अहमादिश्च मध्यं च भूतानामन्त एव च। २०।

 आदित्यानामहं विष्णु: ज्योतिषां रविरंशुमान्।

 मरीचिर्मरुत्तामस्मि नक्षत्राणामहं शशी। २१।

 वेदानां सामवेदोऽस्मि देवानामस्मि वासवः।

 इन्द्रियाणां मनश्चास्मि भूतानामस्मि चेतना। २२।

रुद्राणां शङ्करश्चास्मि वित्तेशो यक्षरक्षसाम्।

वसूनां पावकश्चास्मि मेरुः शिखरिणामहम् । २३।

 पुरोधसां च मुख्यं मां विद्धि पार्थ बृहस्पतिम् ।

सेनानीनामहं स्कन्दः सरसामस्मि सागरः । २४।

महर्षीणां भृगुरहं गिरामस्म्येकमक्षरम् ।

यज्ञानां जपयज्ञोऽस्मि स्थावराणां हिमालयः । २५।

अश्वत्थः सर्ववृक्षाणां देवर्षीणां च नारदः।

 गन्धर्वाणां चित्ररथः सिद्धानां कपिलो मुनिः । २६।

 उच्चैः श्रवसमश्वानां विद्धि माममृतोद्भवम् ।

ऐरावतं गजेन्द्राणां नराणां च नराधिपम्। २७।

 आयुधानामहं वज्रं धेनूनामस्मि कामधुक् ।

प्रजनश्चास्मि कन्दर्पः सर्पाणामस्मि वासुकिः। २८।

अनन्तञ्चास्मि नागानां वरुणो यादसामहम्।

पितृणामर्यमा चास्मि यमः संयमतामहम् । २९।

 प्रह्लादश्चास्मि दैत्यानां कालः कलयतामहम् ।

मृगाणां व मृगेन्द्रोऽहं वैनतेयश्च पक्षिणाम्। ३०

पवनः पवतामस्मि रामः शस्त्रभृतामहम् ।

 झषाणां मकरश्चास्मि स्रोतसामस्मि जाह्नवी। ३९।

सर्गाणामादिरन्तश्च मध्यं चैवाहमर्जुन ।

अक्षराणामकारोऽस्मि द्वन्द्व: सामासिकस्य च।

अहमेवाक्षयः कालो धाताहं  विश्वतोमुखः । ३३।

अध्यात्मविद्या विद्यानां वादः प्रवदतामहम्। ३२।

 मृत्युः सर्वहरश्चाहमुद्भवश्च भविष्यताम् ।

बृहत्साम तथा साम्नां गायत्री छन्दसामहम् ।

मासानां मार्गशीर्षोऽहमृतूनां कुसुमाकरः । ३५।

कीर्तिः श्रीर्वाक्च  नारीणां स्मृतिर्मेधा धृतिः क्षमा। ३४।

द्यूतं छलयतामस्मि तेजस्तेजस्विनामहम् ।

वृष्णीनां वासुदेवोऽस्मि पाण्डवानां धनञ्जयः।

मुनीनामप्यहं व्यासः कवीनामुशना कविः । ३७।

जयोऽस्मि व्यवसायोऽस्मि सत्त्वं सत्त्ववतामहम् । ३६।

दण्डो दमयतामस्मि नीतिरस्मि जिगीषताम्।

 मौनं चैवास्मि गुह्यानां ज्ञानं ज्ञानवतामहम् । ३८।

यच्चापि सर्वभूतानां बीजं तदहमर्जुन।

 न तदस्ति विना यत्स्यान्मया भूतं चराचरम्। ३९।

नान्तोऽस्ति मम दिव्यानां विभूतीनां परन्तप।

 एष तूद्देशतः प्रोक्तो विभूतेर्विस्तरो मया। ४०।

 यद् यद्विभूतिमत्सत्त्वं श्रीमदूर्जितमेव वा ।

 अथवा बहुनैतेन कि ज्ञातेन तवार्जुन।

विष्टभ्याहमिदं कृत्स्नमेकांशेन स्थितो जगत्। ४२।

 तत्तदेवावगच्छ त्वं मम तेजोंऽशसम्भवम् । ४१।

ॐ तत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुनसंवादे विभूतियोगो  नाम दशमोऽध्यायः ॥ १०॥